Pro bono – co to znaczy? Definicja i geneza
Co kryje się pod pojęciem „pro bono”?
Wyrażenie pro bono, pochodzące z języka łacińskiego, oznacza dosłownie „dla dobra publicznego, dla dobra ogółu„. Jest to filozofia działania, która zakłada dobrowolne i bezpłatne świadczenie usług w interesie publicznym lub na rzecz osób i organizacji, które nie są w stanie ponieść kosztów standardowych opłat. Tradycyjnie termin ten jest silnie kojarzony z działalnością prawniczą, gdzie prawnicy poświęcają swój czas i wiedzę, aby pomóc tym, którzy potrzebują wsparcia prawnego, ale ze względów finansowych nie mogą skorzystać z komercyjnych usług. Jednakże, pro bono wykracza daleko poza ramy prawa, obejmując różne grupy zawodowe i dziedziny życia, gdzie wiedza i umiejętności mogą być wykorzystane dla dobra społeczności. Jest to forma aktywnego zaangażowania obywatelskiego i wyraz troski o wspólne dobro.
Starożytna Grecja i wspólne dobro
Korzenie idei działania na rzecz dobra publicznego sięgają czasów starożytnej Grecji. Już tamtejsi filozofowie, w tym słynny Arystoteles, promowali koncepcję wspólnego dobra publicznego jako fundament dobrze funkcjonującego państwa i społeczeństwa. Choć termin „pro bono” w swojej współczesnej formie nie był wówczas używany, to filozofia służenia społeczności i dbania o jej interesy była obecna w myślach wielu myślicieli. Dążenie do budowania polis, w której obywatele troszczą się o siebie nawzajem i przyczyniają się do ogólnego dobrobytu, stanowiło wczesny wyraz ducha, który dziś definiujemy jako działalność pro bono. Ta starożytna myśl o wspólnym dobru jest kluczowa dla zrozumienia istoty pro bono jako świadomego wyboru działania na rzecz innych.
Znaczenie i przykłady działalności pro bono
Usługi prawne i wsparcie dla potrzebujących
W obszarze usług prawnych działalność pro bono odgrywa niezwykle ważną rolę. Prawnicy, radcy prawni, aplikanci i studenci prawa często angażują się w świadczenie bezpłatnej pomocy prawnej osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej lub materialnej. Może to obejmować szeroki zakres działań, od udzielania bezpłatnych porad prawnych w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej, przez pomoc w wypełnianiu dokumentów, aż po pełną reprezentację w sprawach sądowych, w tym w sprawach rodzinnych, karnych czy cywilnych. Kancelarie prawne nierzadko prowadzą specjalne programy pro bono, współpracując z organizacjami pozarządowymi lub samorządami zawodowymi, które koordynują działania swoich członków. Taka pomoc prawna jest nieoceniona dla osób, których nie stać na opłacenie profesjonalnego prawnika, zapewniając im dostęp do wymiaru sprawiedliwości i ochronę ich praw.
Działalność pro bono w innych zawodach
Chociaż termin pro bono jest najczęściej kojarzony z prawnikami, jego zasady znajdują zastosowanie w wielu innych zawodach. Architekci mogą oferować swoje projekty dla organizacji charytatywnych czy społecznych, pomagając im w budowie lub adaptacji obiektów. Konsultanci marketingowi mogą wspierać fundacje w tworzeniu strategii komunikacji, a specjaliści IT mogą pomagać w rozwoju oprogramowania czy infrastrukturze dla sektora non-profit. Działalność pro bono może przybierać formę bezpłatnych szkoleń, doradztwa biznesowego, wsparcia technicznego czy projektowania graficznego. W ten sposób osoby posiadające specjalistyczną wiedzę i umiejętności mogą znacząco przyczynić się do rozwoju organizacji społecznych, wspierając ich misję i zwiększając ich efektywność działania.
Pro bono jako forma społecznej odpowiedzialności biznesu
Działalność pro bono stanowi istotny element społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Angażując się w takie inicjatywy, firmy nie tylko pomagają potrzebującym i wspierają lokalne społeczności, ale również budują swój pozytywny wizerunek oraz wzmacniają relacje z klientami i partnerami biznesowymi. Małe firmy mogą wykorzystywać zaangażowanie pro bono jako skuteczne narzędzie marketingowe, demonstrując swoje wartości i troskę o otoczenie. Jest to sposób na pokazanie, że firma działa nie tylko dla zysku, ale także z myślą o dobru wspólnym. Działania pro bono pozwalają na stworzenie silniejszego więzi z pracownikami, którzy często utożsamiają się z firmą angażującą się w szczytne cele, co może przekładać się na zwiększenie ich zaangażowania i lojalności.
Aspekty prawne i finansowe świadczenia pro bono
Świadczenie usług pro bono – rozliczenie VAT i PIT
W kontekście podatkowym, świadczenie usług pro bono zazwyczaj nie podlega opodatkowaniu VAT. Kluczowe jest tutaj spełnienie przesłanek związanych z celem działalności gospodarczej podatnika oraz budowaniem pozytywnego wizerunku firmy. Jeśli usługa pro bono jest świadczona w sposób dobrowolny i bezpłatny, a jej celem jest wsparcie interesu publicznego, nie jest ona traktowana jako świadczenie podlegające opodatkowaniu. Podobnie w kwestii PIT, dochody uzyskane z tytułu działalności pro bono, rozumianej jako nieodpłatne świadczenie, nie podlegają opodatkowaniu. Jest to istotne dla zrozumienia ekonomicznych aspektów tego typu działań, które skupiają się na wartości niematerialnej, a nie na bezpośrednim zysku finansowym.
Koszty uzyskania przychodów z działalności pro bono
Wydatki związane ze świadczeniem usług pro bono mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem, że spełniają ogólne przesłanki związku z przychodami. Oznacza to, że muszą być poniesione w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Choć usługi pro bono są nieodpłatne, koszty poniesione w związku z ich świadczeniem, takie jak koszty materiałów biurowych, podróży czy wynajmu pomieszczeń, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów, jeśli firma jest w stanie wykazać ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i potencjalnym wpływem na przyszłe przychody, na przykład poprzez budowanie wizerunku czy relacji biznesowych.
Polskie i zagraniczne regulacje pro bono
W Polsce, choć nie ma formalnych wymogów prawnych nakładających obowiązek świadczenia usług pro bono, wiele samorządów zawodowych, takich jak izby radcowskie czy adwokackie, aktywnie zachęca swoich członków do takiej działalności i często koordynuje jej przebieg. Studenci prawa i uniwersyteckie kliniki prawa również odgrywają znaczącą rolę w świadczeniu pomocy pro bono. Na świecie sytuacja jest zróżnicowana. W Stanach Zjednoczonych prawnicy są często zachęcani do poświęcania co najmniej 50 godzin rocznie na usługi pro bono, a w niektórych stanach istnieją nawet wymogi dotyczące minimalnej liczby godzin pracy pro bono. W innych krajach, jak Filipiny czy Korea Południowa, istnieją formalne obowiązki dla prawników dotyczące świadczenia usług pro bono. W Wielkiej Brytanii organizowana jest nawet „Pro Bono Week” w celu promowania tej formy działalności. Warto również wspomnieć, że w krajach takich jak Holandia, podobne usługi określane są mianem „pro deo”.
Dodaj komentarz